बार्ली म्हणजे काय – Barley In Marathi-बार्ली खाण्याचे आरोग्यदायी फायदे – 2022

Barley In Marathi~जरी आज इतर तृणधान्यांच्या तुलनेत बार्ली ट्रेंडमध्ये नाही, परंतु प्राचीन काळापासून ते धान्यांचा राजा मानले जाते. जरी ते नसले तरीही, त्यात खनिजे आणि जीवनसत्त्वे यांच्यासह अनेक आवश्यक पोषक घटक असतात. यामुळेच अनेक शारिरीक समस्यांवरही हे उपयुक्त मानले गेले आहे.

 

आता बार्लीचे काय फायदे आहेत आणि त्याचा आहारात समावेश कसा करता येईल? या लेखात, आम्ही या प्रश्नांची उत्तरे देण्याचा प्रयत्न करीत आहोत. त्याआधी, तुम्हाला हे देखील लक्षात ठेवावे लागेल की कोणत्याही समस्येचा संपूर्ण उपचार डॉक्टरांच्या सल्ल्यावर अवलंबून असतो. बार्लीचा वापर फक्त त्या समस्यांमध्ये आराम प्रदान करू शकतो.

बार्ली म्हणजे काय ? Barley in marathi 

बार्ली हे अन्नधान्य आहे, जे प्राचीन काळापासून तयार केले जात आहे. यामध्ये प्रथिने, कार्बोहायड्रेट्स तसेच कॅल्शियम, लोह, मॅग्नेशियम आणि फॉस्फरस यांसारखी खनिजे भरपूर प्रमाणात असतात. यासोबतच व्हिटॅमिन सी, थायामिन, रिबोफ्लेविन आणि नियासिन यांसारखी अनेक जीवनसत्त्वेही त्यात आढळतात .

याला संस्कृतमध्ये यव म्हणतात आणि ते भारत, अमेरिका, जर्मनी आणि रशियासारख्या देशांमध्ये मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. गहू आणि तांदूळ यांसारख्या मुख्य तृणधान्यांच्या तुलनेत त्याची लोकप्रियता कालांतराने कमी होत असली तरी त्याचा आरोग्यासाठी वापर केला जातो. विशेषतः बार्लीचे पाणी आरोग्यासाठी फायदेशीर मानले जाते. पुढे लेखात आपण बार्ली खाण्याचे फायदे सविस्तर जाणून घेणार आहोत.

Read More : 

चिया सीड म्हणजे काय?

Types of Barley In Marathi – Barley grain in marathi

फ्लेक्स: हा बार्लीचा एक सामान्य प्रकार आहे, जो बार्लीच्या बिया सपाट करून तयार केला जातो. हे आधीच शिजवलेल्या अन्नात वापरले जाते. हे गरम किंवा थंड दोन्ही स्वरूपात खाल्ले जाऊ शकते. हे ओट्स फ्लेक्स ऐवजी खाल्ले जाऊ शकते.

बार्ली फ्लोअर: हे ग्राउंड बार्ली आहे, जे पीठ म्हणून वापरले जाते. गव्हाच्या भाकरीप्रमाणे त्यापासून रोटी बनवता येते. याशिवाय जवाच्या पिठापासून भाकरीही बनवली जाते.

ग्रिट्स: हे बार्लीचे भरड पीठ आहे. ते तयार करण्यासाठी, बार्लीच्या बियांचा वरचा थर काढून टाकला जातो.

हुल्ड: हा एक पौष्टिक प्रकारचा बार्ली आहे, जो फक्त वरून साफ ​​केला जातो. याला बार्लीचे संपूर्ण रूप देखील म्हटले जाऊ शकते.

पर्ल बार्ली: हे बार्लीचे सर्वात सुंदर प्रकार असल्याचे म्हटले जाते. ते चमकणाऱ्या मोत्यासारखे दिसते. याच्या बिया एकसारख्या आणि पांढर्‍या रंगाच्या असतात. हे प्रामुख्याने सूप आणि सॅलडमध्ये वापरले जाते.

Jav seeds in marathi  – Benefits of Barley In Marathi

लेखात आधीच सांगितले गेले आहे की आरोग्य आणि निरोगीपणाशी संबंधित बार्लीचे फायदे बरेच आहेत. याचे कारण त्यात अनेक आवश्यक पोषक घटक असतात. NCBI (नॅशनल सेंटर फॉर बायोटेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशन) च्या बार्लीशी संबंधित संशोधनातही ही बाब मान्य करण्यात आली आहे.

संशोधनात नमूद केले आहे की जव गवत (जवची पाने) आणि बार्ली ग्रेन (जवचे दाणे) दोन्ही आरोग्य समस्यांमध्ये आराम देऊ शकतात, ज्यामध्ये हृदयरोग, अपचन आणि लठ्ठपणा सारख्या अनेक गंभीर समस्यांचा समावेश आहे. आता, कोणत्या समस्यांमध्ये बार्लीचे फायदे मिळू शकतात, आम्ही लेखात याबद्दल तपशीलवार सांगू.

1. हृदयाच्या आरोग्यासाठी उपयुक्त : Barley In Marathi

हृदयाचे आरोग्य राखण्याच्या दृष्टीने बार्ली उपयुक्त मानली जाऊ शकते. जोच्या फायद्यांसंबंधी एनसीबीआयच्या संशोधनात हे मान्य करण्यात आले आहे. बीटा–ग्लुकन नावाचा एक विशेष घटक जवामध्ये आढळतो हे संशोधनाने मान्य केले आहे. हा घटक वाढलेल्या कोलेस्ट्रॉलवर नियंत्रण ठेवण्याचे काम करू शकतो तसेच उच्च रक्तदाबाच्या समस्येपासून आराम मिळवून देतो.

याव्यतिरिक्त, रक्तवाहिन्यांशी संबंधित समस्यांमुळे (एथेरोस्क्लेरोसिस – धमनीच्या भिंतीवर चरबी आणि कोलेस्टेरॉल जमा होणे) यामुळे हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यात मदत होऊ शकते. या आधारावर हृदयाच्या आरोग्यासाठी बार्ली उपयुक्त मानली जाऊ शकते आणि यासाठी जवसाचे पीठ अन्नासाठी वापरता येते. यासोबतच हृदयाच्या आरोग्यासाठी आणि उच्च रक्तदाबासाठी नियंत्रित आहारासोबत निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करणेही महत्त्वाचे आहे, हेही लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे.

2. प्रतिकारशक्ती वाढवा

शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी जव आणि जवच्या पानांचा वापर करता येतो. बार्लीशी संबंधित एका संशोधनात याचा उल्लेख करण्यात आला आहे. संशोधनानुसार बार्लीच्या पानांमध्ये रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणारे गुणधर्म असतात.

दुसरीकडे, असे मानले गेले आहे की बार्ली बियाण्यांमध्ये बीटा–ग्लुकन उपस्थित आहे जे रोग प्रतिकारशक्ती नियंत्रित करण्यासाठी तसेच त्यास प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्य करू शकते . या आधारावर, शारिरीक प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी बार्ली दलिया खाण्याचे फायदे मिळू शकतात असे म्हटल्यास चुकीचे ठरणार नाही.

3. लैंगिक आरोग्यासाठी

लैंगिक आरोग्याला चालना देण्याच्या दृष्टीनेही जोचे फायदे मिळू शकतात. लैंगिक आरोग्याला चालना देणाऱ्या पदार्थांशी संबंधित एका संशोधनात ही बाब मान्य करण्यात आली आहे. बार्लीमध्ये कामोत्तेजक म्हणजेच कामवासना वाढवणारे गुणधर्म आढळून येतात, असे संशोधनात नमूद केले आहे.

त्याच वेळी, संशोधनात असेही मानले गेले आहे की ते जननेंद्रियामध्ये रक्त परिसंचरण वाढवू शकते आणि लिंग ढिलेपणाची समस्या दूर करण्यास देखील उपयुक्त ठरू शकते. त्याच वेळी, रक्तदाब, हृदयाच्या समस्या, निद्रानाश, नैराश्य, रोगप्रतिकारक विकार आणि मधुमेहापासून मुक्त होण्यासाठी देखील हे प्रभावी ठरू शकते. या सर्व समस्यांमध्ये फायदेशीर असल्याने, लैंगिक आरोग्याला चालना देण्यासाठी ते उपयुक्त ठरू शकते . यासाठी जळाच्या पिठाचा नियमित आहारात समावेश करता येईल.

4. वजन कमी करण्यात उपयुक्त : Barley In Marathi

बार्ली दलिया खाण्याच्या फायद्यांमध्ये वाढते वजन नियंत्रित करणे देखील समाविष्ट आहे. त्यामुळे वाढणारे वजन कमी करू इच्छिणारे लोक त्यांच्या आहारात बार्लीचा समावेश करू शकतात. वास्तविक, बीटा–ग्लुकन्स, प्रतिरोधक स्टार्च, टॉकॉल, आहारातील फायबर, पॉलिफेनॉल, पॉलिसेकेराइड्स आणि फायटोस्टेरॉल्स बार्लीमध्ये आढळतात. या सर्व घटकांच्या उपस्थितीमुळे, बार्लीच्या गुणधर्मांमध्ये अँटीओबेसिटी (वजन कमी करणारा) प्रभाव आढळतो .

त्याच वेळी, डॉक्टरांच्या मते, बीटा ग्लुकन (एक प्रकारचा विरघळणारे फायबर) भूक नियंत्रित करण्यास मदत करू शकते, ज्यामुळे वजन कमी होण्यास मदत होते. या आधारावर, असे गृहित धरले जाऊ शकते की वजन कमी करण्याच्या उपायामध्ये बार्लीचा वापर समाविष्ट केला जाऊ शकतो.

5. पचनशक्ती वाढवते आणि बद्धकोष्ठता दूर करते

पचनशक्ती वाढवण्याच्या बाबतीतही जवसाचे पीठ फायदेशीर ठरू शकते. जवाशी संबंधित NCBI च्या संशोधनातही याचा विचार करण्यात आला आहे. संशोधनात असे नमूद केले आहे की बार्लीमध्ये असलेले आहारातील फायबर आतड्यांसंबंधी आरोग्यास चालना देण्यासाठी काम करू शकतात.

त्याच वेळी, संशोधनाने असेही मानले आहे की आंबलेल्या बार्लीच्या अर्काचा रेचक (बद्धकोष्ठता दूर करते) प्रभाव असतो. बार्लीमध्ये असलेले बीटा–ग्लुकन आणि ब्युटीरिक ऍसिड या बार्लीच्या गुणधर्मांसाठी महत्त्वाचे मानले जाते . या आधारावर असे मानले जाऊ शकते की पचनशक्ती वाढवण्यासोबतच जवची लापशी खाण्याचे फायदे बद्धकोष्ठता दूर करण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात.

6. सर्दी आणि खोकल्यामध्ये आराम मिळतो

सर्दी आणि खोकल्यापासून आराम मिळवण्यासाठी बार्ली हा उत्तम पर्याय मानला जाऊ शकतो. याच्या औषधी गुणधर्मांमध्ये सर्दी आणि खोकल्याच्या समस्येपासून आराम मिळतो. बार्लीशी संबंधित एका संशोधनातही याचा उल्लेख आहे, ज्यामध्ये सर्दी आणि खोकल्यापासून आराम मिळवण्यासाठी बार्लीच्या अर्काचे पारंपारिक औषध म्हणून वर्णन केले आहे .

या आधारावर, असे मानले जाऊ शकते की बार्लीच्या वापरामुळे सामान्य सर्दी आणि खोकल्यापासून देखील काही आराम मिळू शकतो. तथापि, या फायद्यांमागे बार्लीचे कोणते गुणधर्म कार्य करतात याबद्दल अधिक संशोधन करणे आवश्यक आहे.

7. हाडे आणि दातांच्या आरोग्यासाठी उपयुक्त : Barley In Marathi

हाडे आणि दातांच्या आरोग्याला चालना देण्यासाठी बार्ली दलिया खाण्याचे फायदे देखील मिळू शकतात. दोन वेगवेगळ्या संशोधनांनी याची पुष्टी केली आहे. एका संशोधनात असा विश्वास आहे की बार्लीमध्ये फॉस्फरस मुबलक प्रमाणात आहे, जे हाडे आणि दातांच्या विकासासाठी आवश्यक मानले जाते. त्यामुळे ऑस्टियोपोरोसिस (हाडे कमकुवत होणे) च्या समस्येवर ते उपयुक्त ठरू शकते.

Barley In Marathi : त्याच वेळी बार्लीशी संबंधित आणखी एका संशोधनात असा विश्वास होता की बार्लीचा वापर हाडांच्या वाढीस चालना देऊ शकतो. असेही मानले जाते की बार्लीमध्ये असलेले बीटा–ग्लुकन अल्व्होलर हाडांचे नुकसान (दात किडणे) रोखण्यासाठी प्रभावी असू शकते.

8. टाइप 2 मधुमेहामध्ये उपयुक्त

टाईप-2 डायबिटीजच्या समस्येपासून आराम मिळवण्यासाठीही जवसाचे पीठ फायदेशीर ठरू शकते. खरं तर, संशोधनात असा विश्वास आहे की बार्लीच्या गुणधर्मांमध्ये फिलॉक्स आणि बीटा–ग्लुकनच्या उपस्थितीमुळे मधुमेहविरोधी (रक्तातील साखर कमी करणारे) प्रभाव आहेत. बार्लीचा हा प्रभाव टाइप-2 मधुमेहाच्या समस्येत आराम देण्याचे काम करू शकतो.

9. गरोदरपणात फायदेशीर

गरोदरपणात लोह, कॅल्शियम आणि फॉलिक अॅसिड महत्त्वाचे मानले जाते. याचे कारण म्हणजे लोह गर्भाच्या शारीरिक आणि मानसिक विकासात मदत करू शकते. फॉलिक अॅसिड बाळामध्ये जन्मजात दोषांचा धोका कमी करण्यास मदत करते.

त्याच वेळी, कॅल्शियम गर्भधारणेदरम्यान प्रीक्लॅम्पसिया (उच्च रक्तदाब विकार) नियंत्रित करण्यात मदत करू शकते . विशेष म्हणजे ही सर्व तत्वे बार्लीत आढळतात. यासोबतच, गरोदरपणात मधुमेह नियंत्रित करण्यासाठी आहारात बार्लीचा समावेश करण्याची शिफारस केली जाते . या आधारावर, असे गृहीत धरले जाऊ शकते की बार्ली देखील गर्भधारणेसाठी उपयुक्त सहायक असू शकते.

10. UTI (मूत्रमार्गाचा संसर्ग) मध्ये फायदेशीर

युरिनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शनचा त्रास असलेल्या लोकांनाही बार्लीच्या सेवनाने या समस्येत आराम मिळू शकतो. बार्लीशी संबंधित एका संशोधनात हे स्पष्टपणे मान्य करण्यात आले आहे. संशोधनात असा विश्वास आहे की बार्लीच्या औषधी गुणधर्मांमध्ये बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ प्रभाव समाविष्ट आहे.

या प्रभावामुळे मूत्रमार्गाशी संबंधित बॅक्टेरियाचे संक्रमण दूर करण्यात मदत होते.  त्याच वेळी, संशोधनात असा विश्वास आहे की त्यात उपस्थित दाहक–विरोधी गुणधर्म देखील मूत्राशयाची जळजळ कमी करण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात . या आधारावर, असे मानले जाऊ शकते की बार्लीचा वापर मूत्रमार्गाच्या संसर्गाच्या समस्येवर काही सकारात्मक परिणाम दर्शवू शकतो.

बार्लीचे पौष्टिक घटक : Nutritional facts of Barley In Marathi

पोषक घटकांचे प्रमाण प्रति 100 ग्रॅम

पाणी ग्रॅम 10.09

ऊर्जा Kcal 352

प्रथिने ग्रॅम 9.91

एकूण लिपिड (चरबी) ग्रॅम 1.16

कार्बोहायड्रेट ग्रॅम 77.72

फायबर (एकूण आहार) ग्रॅम १५.६

साखर ग्रॅम ०.८

कॅल्शियम मिग्रॅ 29

लोह 2.5 मिग्रॅ

मॅग्नेशियम मिग्रॅ 79

फॉस्फरस मिग्रॅ 221

पोटॅशियम मिग्रॅ 280

सोडियम मिग्रॅ 9

झिंक मिग्रॅ 2.13

तांबे मिग्रॅ 0.42

मॅंगनीज मिग्रॅ 1.322

सेलेनियम µg 37.7

व्हिटॅमिन–सी मिग्रॅ ०

थायमिन मिग्रॅ ०.१९१

रिबोफ्लेविन मिग्रॅ 0.114

नियासिन मिग्रॅ 4.604

व्हिटॅमिन बी-6 मिग्रॅ 0.26

फोलेट (DFE) µg 23

व्हिटॅमिन–ए (IU) IU 22

व्हिटॅमिन ई मिग्रॅ ०.०२

व्हिटॅमिन–के 2.2 µg

फॅटी ऍसिडस् (एकूण संतृप्त) ग्रॅम ०.२४४

फॅटी ऍसिडस् (मोनोअनसॅच्युरेटेड) ग्रॅम ०.१४९

फॅटी ऍसिडस् (पॉलीसॅच्युरेटेड) ग्रॅम ०.५६

बार्लीचा वापर – How to use Barley In Marathi

बार्लीचा समावेश तुमच्या रोजच्या आहारात खालीलप्रमाणे करता येईल.

–बार्लीच्या बियांचे सूप बनवून जव सेवन करता येते.

–तांदूळ किंवा बटाट्याचा पर्याय म्हणून ते उकळून खाल्ले जाऊ शकते.

–जवाच्या पिठाच्या रोट्या बनवून खाता येतात.

–जवाच्या पिठापासून बनवलेली भाकरीही खाऊ शकता.

–शिजवलेल्या बार्लीच्या बिया भाज्यांच्या सॅलडमध्ये घालून खाऊ शकतात.

–न्याहारीसाठी, आपण मधुर बार्ली दलिया (गोड किंवा खारट) बनवू शकता आणि ते खाऊ शकता.

–रिसोट्टो (तांदूळापासून बनवलेला पदार्थ) बनवण्यासाठी तांदळाऐवजी बार्ली वापरा.

–आरोग्यासाठी बार्लीचे पाणी प्या. छान चवीसाठी त्यात लिंबू किंवा मध घाला.

–बार्लीच्या बियांची पावडर बनवा आणि स्मूदी किंवा मिल्कशेकमध्ये घाला.

–त्याचबरोबर बार्लीच्या पानांचा रस देखील पिण्यासाठी वापरता येतो.

बार्लीचे तोटे– Side effects of barley in marathi

बार्ली खाण्याचे फायदे तुम्हाला माहीत असतीलच, पण जास्त सेवन केल्यामुळे बार्लीचे तोटेही दिसू शकतात, जे खालीलप्रमाणे आहेत.

–बार्लीमध्ये रेचक प्रभाव आढळतो . या कारणास्तव, त्याचे जास्त सेवन केल्याने अतिसार होऊ शकतो.

–जव मध्ये अँटीडायबेटिक (रक्तातील साखर कमी करणारा) प्रभाव आढळतो. या कारणास्तव मधुमेहाचे औषध घेणार्‍यांनी त्याचे सेवन करताना काळजी घ्यावी.

–बार्लीमध्ये काही ऍलर्जीचे परिणाम आढळतात, ज्यामुळे त्याच्या सेवनाने काही मुलांमध्ये ऍलर्जीच्या तक्रारी उद्भवू शकतात .

–जरी, त्याच्या रेचक प्रभावामुळे ते बद्धकोष्ठतेपासून मुक्त होऊ शकते, परंतु स्टार्चच्या उपस्थितीमुळे, त्याच्या अति प्रमाणात सेवनाने काही परिस्थितींमध्ये बद्धकोष्ठता देखील होऊ शकते.