Type 1 Diabetes in Marathi : कारणे, निदान आणि उपचार

मधुमेह हा हार्मोनल स्थिती आहे ज्यामध्ये रक्तातील साखरेची पातळी वाढते. मधुमेहाचे 2 प्रकार आहेत – टाइप 1 मधुमेह आणि टाइप 2 मधुमेह. तसे, टाइप 2 मधुमेह ही अशी स्थिती आहे जी टाइप 1 मधुमेहापेक्षा जास्त लोकांमध्ये आढळते. सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल अँड प्रिवेंशन, यूएस नुसार, जगभरात मधुमेहाचे फक्त 5 ते 10 टक्के रुग्ण टाइप 1 मधुमेहामुळे ग्रस्त आहेत. संशोधकांना अद्याप या स्थितीचे नेमके कारण शोधता आलेले नाही. तथापि, अनुवांशिक घटक (कुटुंबात मधुमेह असणे) आणि विशिष्ट पर्यावरणीय परिस्थितीमुळे टाइप 1 मधुमेहाचा धोका वाढतो.

टाइप 1 मधुमेह म्हणजे काय?

Diabetes In Marathi : मधुमेहाचे प्रकार,निदान,लक्षणे,उपचार-2021

“ही स्थिती लहान मुले आणि तरुण लोकांमध्ये एक अतिशय सामान्य समस्या आहे. याला किशोर मधुमेह असेही म्हणतात. हे मुंबईस्थित मधुमेह तज्ञ डॉ.प्रदीप गाडगे यांचे म्हणणे आहे. टाइप 1 मधुमेहामध्ये, तुमच्या रोगप्रतिकारक पेशी तुमच्या स्वादुपिंडातील बीटा पेशींना नुकसान करतात. बीटा पेशी इन्सुलिन हार्मोन तयार करतात.

याचा अर्थ असा होतो की जेव्हा या पेशी खराब होतात तेव्हा पुरेसे इंसुलिन तयार होत नाही. डॉ.गाडगे म्हणतात की, जेव्हा शरीरात कमी प्रमाणात इन्सुलिन तयार होते, तेव्हा शरीर रक्तामध्ये असलेल्या ग्लुकोजपासून शक्ती मिळवू शकत नाही. यामुळे, रक्त आणि मूत्र मध्ये ग्लुकोजची पातळी खूप वाढते.

टाइप 1 मधुमेहाची कारणे कोणती? Type 1 Diabetes in Marathi

टाइप 1 मधुमेहाचे नेमके कारण अद्याप ज्ञात नाही. लोकांच्या कोणत्या गटाला या प्रकारच्या मधुमेहाचा धोका जास्त आहे हे सांगता येत नाही. तथापि, काही संशोधनानुसार, ज्या लोकांच्या शरीरात ऑटोएन्टीबॉडीज असतात. अशा लोकांना टाइप 1 मधुमेह होण्याचा जास्त धोका असतो. डॉ.गाडगे स्पष्ट करतात की, विविध संशोधनांमध्ये हे देखील सूचित केले गेले आहे की आनुवंशिकता आणि वातावरण काही प्रमाणात टाइप 1 मधुमेह होण्याची शक्यता वाढवते.

टाइप 1 मधुमेहाचा धोका कोणाला आहे?

या प्रकारच्या मधुमेहावर अजूनही बरेच संशोधन होणे आवश्यक आहे. त्याचप्रमाणे, त्याच्या धोक्याबद्दल किंवा जोखीम घटकांबद्दल फारच कमी माहिती उपलब्ध आहे. तथापि, संशोधकांना असे काही गट सापडले आहेत ज्यांना टाइप 1 मधुमेहाचा धोका इतरांपेक्षा जास्त आहे, जसे की:
-ज्या मुलांच्या पालकांना मधुमेह आहे
-गर्भधारणेचा मधुमेह असलेल्या आईची मुले
-ज्या मुलांना स्वादुपिंडाचा संसर्ग, दुखापत किंवा आघात झाला आहे
-अतिशय थंड प्रदेशात राहणारे लोक

टाइप 1 मधुमेहाचे तोटे काय आहेत? Type 1 Diabetes in Marathi

रक्तातील ग्लुकोजची उच्च पातळी शरीराच्या महत्त्वपूर्ण अवयवांना हानी पोहोचवू शकते. जर ते नियंत्रित केले नाही तर या समस्यांचा धोका वाढतो:
-हृदयविकाराचा झटका
-धूसर दृष्टी
-नसा नुकसान
-गंभीर संक्रमण
-मूत्रपिंड निकामी

टाइप 1 मधुमेहाचे निदान काय आहे? Type 1 Diabetes in Marathi

टाइप 1 मधुमेहाचे निदान करण्यासाठी तुमचे डॉक्टर काही चाचण्या मागवू शकतात:

-ग्लुकोज चाचणी

तुमच्या शरीरातून ग्लुकोजची पातळी तपासण्यासाठी दिवसाच्या विशिष्ट वेळी रक्ताचे नमुने घेतले जातात. 200 mg/dL किंवा त्यापेक्षा जास्त वाचन मधुमेहाचे लक्षण असू शकते.

-प्रॅंडियल प्लाझ्मा ग्लुकोज चाचणी नंतर

जर रक्ताच्या चाचणीत रक्तातील ग्लुकोजची पातळी खूप जास्त असेल. म्हणून, आपल्याला या प्रकारच्या चाचणी (पोस्टप्रॅंडियल प्लाझ्मा ग्लूकोज टेस्ट) घेण्यास सांगितले जाऊ शकते. या चाचणीमध्ये ग्लुकोज सहन करण्याची शरीराची क्षमता तपासली जाते. रक्त चाचणीनंतर 2 तासांनी या चाचणीसाठी तुम्हाला सुमारे 75 ग्रॅम ग्लुकोज घेण्याचा सल्ला दिला जाऊ शकतो. 200 mg/dl पेक्षा जास्त वाचन केल्याने मधुमेह असल्याची पुष्टी होते.

-A1C चाचणी

या दोघांव्यतिरिक्त, आपल्याला A1C चाचणी करण्यास देखील सांगितले जाऊ शकते. ज्यात, गेल्या 3 महिन्यांची सरासरी रक्तातील ग्लुकोजची पातळी तपासली जाते. या परीक्षेचे वाचन खालीलप्रमाणे आहे.

-सामान्य: 5.7% पेक्षा कमी

-प्रीडायबेटिक्स: A1C 5.7 ते 6.4%पर्यंत असू शकते.

-मधुमेह: 6.5% किंवा अधिक

टाइप 1 मधुमेहाचा उपचार काय आहे? Type 1 Diabetes in Marathi

अशा रुग्णांना इन्सुलिन शॉट घेणे अनिवार्य आहे. तथापि, आपण इंजेक्शनऐवजी इन्सुलिन पंप देखील वापरू शकता. अशाप्रकारे इन्सुलिन वितरीत करण्यासाठी, त्वचेतील बंदरातून विशिष्ट प्रमाणात इन्सुलिन दिले जाते. जर तुम्हाला टाइप 1 मधुमेह असेल तर तुम्हाला तुमच्या रक्तातील ग्लुकोजची पातळी नियमितपणे तपासावी लागेल. आपल्या शरीराला किती इन्सुलिन आवश्यक आहे हे शोधण्यासाठी. बाजारात इन्सुलिनचे अनेक प्रकार उपलब्ध आहेत:

रॅपिड-अॅक्टिंग इन्सुलिन: त्याचा प्रभाव 15 मिनिटांत सुरू होतो आणि 2-4 तास टिकतो.

लघु-अभिनय इन्सुलिन: त्याचा प्रभाव 3-6 तास टिकतो.

इंटरमीडिएट-अॅक्टिंग इन्सुलिन: या प्रकारचे इंसुलिन शिखर वेळेच्या 2-4 तास आधी इंट्राव्हेन केले जाते आणि त्याचा प्रभाव 12 ते 18 तास टिकतो.

दीर्घकाळ काम करणारा इन्सुलिन: त्याचा प्रभाव 24 तास टिकतो.

टाइप 1 मधुमेहाचा आहार काय असावा? Type 1 Diabetes in Marathi

तुम्ही खाल्लेल्या अन्नावर अवलंबून तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी वाढते किंवा कमी होते. म्हणून, मधुमेह व्यवस्थापनासाठी, कर्बोदकांमधे, प्रथिने आणि चरबीचे संतुलित प्रमाण वापरा. या व्यतिरिक्त, आपल्या डॉक्टरांसह स्वतःसाठी योग्य आहाराची योजना करा. या गोष्टी देखील लक्षात ठेवा-

दररोज 25-30 ग्रॅम फायबर खा.

कर्बोदकांमधे योग्य प्रमाणात निवडा. अस्वस्थ कार्बोहायड्रेट खाणे टाळा.

अस्वस्थ चरबीचा वापर टाळा.

तुमच्या आहारात या सुपरफूडचा समावेश करा- Type 1 Diabetes in Marathi

बीन्स
हिरव्या पालेभाज्या
लिंबूवर्गीय फळे
रताळे
बेरी
टोमॅटो
ओमेगा -3 फॅटी असिडसह मासे
अक्खे दाणे
काजू
चरबीमुक्त दही आणि दूध